Cá SÔNG ĐÀ. Ngũ quý hà thủy

Cá Lăng SÔNG ĐÀ, tên gọi khách là Cá Lăng Chấm Sông Đà, Cá Lăng rêu, Cá Lăng da bò, Cá Lăng Chấm Sông Hồng... dòng cá này thuộc dòng cá đặc hữu cổ xưa chỉ xuất hiện ở các con sông lớn phía Bắc. Cá Lăng chấm là giống cá đặc hữu bản địa, được thấy nhiều hầu hết ở các sông thuộc phía Bắc và Bắc Trung Bộ của Việt Nam như Sông Đà, Sông Hồng, Sông Thao, Sông Chảy, Sông Gâm, Sông Như Nguyệt, Sông Nho Quế, Sông Mã, Sông Lam. Và có thể có cả ở các dòng sông phía nam xa hơn nữa nhưng vì chúng tôi chưa có dịp được thấy nên không giám khẳng định.

Tên gọi Cá Lăng SÔNG ĐÀ, vì bởi ở dọc Sông Đà các ngư dân đánh bắt được nhiều hơn cả, Cá Lăng Chấm bắt được từ Sông Đà tỏa đia muôn nơi, đặc biệt đưa về Hà Nội để các đầu bếp danh tiêng phố cổ tạo nên món "Chả Cá Lã Vọng" nổi tiếng một thời, chỉ nghe đến tên món ăn thôi đã thèm ứ nước miếng và tưởng nhớ mùi vị của chúng.

Chúng tôi may mắn được thưởng thức, và cũng nghe các đầu bếp danh tiếng ở HN nói rằng, để làm món Chả Cá Lã Vọng ngon nhất thì cần mua được đúng cá lăng xịn ở Sông Đà Hòa Bình, đặc điểm da cá màu rêu vàng xanh có đốm chấm, loại cá mua được ở đúng TP Hòa Bình chỗ mà các ngư dân bắt được cá ở gần cửa xả lũ của thủy điện thì càng ngon. Là người gốc ở Hòa Bình, tắm sông đà từ bé... về sau tìm hiểu mới biết, nước Sông Đà trong xanh ít mùn, dòng nước lớn chảy siết, nguồn thức ăn dồi dào thường tụ ở phía trên miệng cống thủy điện chứ không có ở nơi nước lặng... Cá Lăng là loài săn bắt cá nhỏ để sinh tồn, theo môi trường bản năng những con cá lớn khỏe mới có sức để vượt dòng chảy siết để kiếm ăn, chúng phải vận động bơi rất nhiều vượt qua dòng nước siết, qua thác ghềnh để kiếm mồi ăn, chúng sống ở môi trường khốc liệt "dòng nước siết" tạo nên những con cá ngon hơn tất cả những nơi nước chảy êm đềm khác. Tiếng lành đồn xa, miếng ngon nhớ đời... thế rồi cứ thế truyền tụng và câu chuyện cá lăng sông đà danh tiếng cứ vang xa là ở chỗ đó!

Thế rồi, Cá Lăng SÔNG ĐÀ, chính xác hơn là Cá Lăng Chấm SÔNG ĐÀ đã trở thành cá huyền thoại cùng với 04 loài khác là Cá ANH VŨ, Cá DẦM XANH, Cá CHIÊN mặt quỷ, Cá BÒ hoặc Cá NGẠNH TRẮNG đã tạo nên thương hiệu vang danh "Ngũ quý hà thủy" là như vậy đó.